گوشت
گوشت یکی دیگر از فرآورده های گاو است. گاو ممکن است که برای تولید شیر، گوشت و یا کار نگهداری شود. اما پس از آنکه عمر بهره برداری گاو غیر گوشتی به ایان می رسد روانه کشتارگاه شده و از گوشت آن استفاده می شود. در بیشتر کشورهای اروپایی که زمین قابل استفاده برای پرورش گاوهای گوشتی محدود است از گاوهای شیری جهت تولید گوشت نیز استفاده می شود. در این کشورها، بخش مهمی از گوشت گاو مورد نیاز از کشنارگاههای گاوهای شیری و گوساله های نر آنها بدست می آید. تولید کنندگان گوشت گاو ، گوساله های نر خالص از نژادهای شیری و همچنین گوساله های نژاد آمیخته ناشی از نژادهای گوشتی و شیری را خریداری و پروار می کنند. برخی از گاوداران گوساله های اضافی را پروار مرده و درآمد بیشتری بدست می آورند. گرچه تقاضا برای گوشت گاو زیاد است ، اما به دلیلی این که بازده تبدیل خوراک به وزن زنده در آن کم است و دوره نگهداری و پرورش گاو گوشتی و ارائه به بازار از دیگر دامهای گوشتی و بویژه طیور زیاد است بنابراین گوشت گاو نسبتاً گران تمام می شود.
ویژگیهای غذایی گوشت
گوشت بیشتر ترکیبات لازم برای یک جیره غذایی کامل را داراست:
1- پروتئین : گوشت تازه 15 تا 20 درصد پروتئین دارد که تمام آمینواسیدها در گوشت گاو مانند گوشت انسان است.
2- انرژی : گشت نبع غنی از کالری است که مقدار آن به میزان چربی موجود در گوشت بستگی دارد.
3- مینرالها: گوشت منبع غنی از چند مینرال است و بویژه از نظر فسفر و آهن غنی است.
4- ویتامینها: گوشت یکی از غنی ترین منابع ویتامینهای گروه B کمپلکس است.
5- گوارش پذیری: گوارش پذیری گوشت بسیار زیاد است ، به گونه ای که نزدیک به 95درصد از چربی و 97 درصد از پزوتئین آن گوارش پذیر است.
فرآورده های فرعی
اگر گوشت ناشی از لاشه حیوان پس از کشتار را محصول اصلی بنامیم ، دیگر قسمتهای حیوان را میتوان فرآورده های فرعی دانست. پس از کشتار حیوان بیش از 100 فرآورده فرعی بدست می آید که هر یک از آنها به گونه ای مورد استفاده قرار می گیرد. پاره ای از آنها عبارتند از :
1) پوست: استفاده از پوست گاو بوسیله انسان به 1000 سال پیش باز می گردد که از آن در زمانهای بسیار پیش برای تهیه لباسهای معمولی و لباسهای رزم استفاده می شد. امروزه نیز از آن برای تهیه چرم جهت ساختن کفش و مانند آنها استفاده می شود. پوست یکی از مهمترین فرآورده های دامی به شمار می آید که بسته به کیفیت و سن گاو ممکن است بین 10 تا 15 درصد از ارزش دام زنده را در برگیرد.
2) چربی: پس از پوست چربی با ارزش ترین فرآورده ایی است که از کشتار گاو بدست می آید. پیه که از آب کردن بخشهای غیر خوراکی گاو بدست می آید از زمانهای بسیار کهن مورد استفاده قرار می گرفته و از آن برای ساختن شمع استفاده می شد. اکنن پیه را بیشتر برای تهیه صابون ، پودرهای شوینده بکار می برند. همچنین از این چربیها برای تهیه صابون، غذای دام ، رنگ و پلاستیک استفاده می شود. از چربی گاو برای تولید گلیسیرین نیز استفاده می شود.
3) دیگر اعضاء: قلب ، جگر، زبان، کله و پاچه که به تازگی در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی هوادارانی بدست آورده است.
4) مو: از موی درون گوش گاو برای تهیه بروسهای ظروف نقاشی استفاده می شود.
5) روده ها و مثانه:برای نگهداری سوسیس، پنیر و دیگر مواد غذایی استفاده می شود. همچنین از روده ها برای تولید نخ های جراحی استفاده می شود و هپارین از لایه مخاطی روده باریک بدست می آید.
6) کلاژن: بافتهای پیوندی لبها، سر، قوزک پا و استخوانها برای تولید کلاژن و چسب بکار برده می شوند. مهمترین کاربرد این چسب در بخاری است.
7) خون:خون برای تولید مواد آتش نشانی و چسب بکار می رود. از پروتئین خون جهت تغذیه نیز استفاده می وشد.
8) شاخ، سم و استخوانهای گاو: برای تهیه وسایل زینتی و تزئینی مانند دکمه ، دسته چاقو ، شانه و مانند آنها استفاده می شود.پودر استخوان نیز پس از سوختن برای تصفیه قند مورد استفاده قرار می گیرد.
9) غدد بدن: از غدد مختلف بدن مواد شیمیایی گوناگونی بدست می آید که در پزشکی کاربرد دارند.
10) کود گاو: از نظر کمک به حاصلخیزی زمین با ارزش است و در آمد ناشی از فروش کود در هر گاوداری رقم مهمی از درآمد را تشکیل می دهد. در نقاطی که زراعت و گاوداری باهم انجام می شود، چرای گاو در زمینهای زراعی موجب افزایش حاصلخیزی زمینها می شود.
11) کار: تقریباً تا 1000سال قبل از میلاد مسیح ، تنها برای حمل و نقل های سنگین از گاو استفاده می شد. اگرچه که توان گاو از اسب بیشتر نیست، اما گاو بهتر می تواند در زمینهای ناهموار حرکت کند و پایداری آن بیشتر است. برای آرام کردن حیوان ، معمولاً گاوهای نر را اخته می کنند. در سده های میانه در اروپا برای انجام کارهایی مانند شخم زدن زمین رقابت زیادی بین اسب و گاو وجود داشت که سرانجام اسب جایگزین گاو شد. در آسیا و آفریقا هم از گاو برای شخم زدن زمین و همچنین برای خرمن کوبی و دیگر کارهای زراعی استفاده می شود.
